Άγνωστες πτυχές, διά χειρός του Θανάση Ζάκα -του πρώτου προπονητή που δίδαξε χάντμπολ-, ο οποίος αφηγείται την «γέννηση» του αθλήματος στις 13 Φεβρουαρίου του 1977

Γενέθλια σήμερα για το ελληνικό χάντμπολ. Γίνεται 44 ετών και δίνουμε την ευκαιρία στους νεότερους να μάθουν και στους παλαιότερους να θυμηθούν μέσα από τις αφηγήσεις του Θανάση Ζάκα, του πρώτου προπονητή, που δίδαξε το χάντμπολ στην αυλή του Γυμνασίου του Αμυνταίου (σ.σ. ο Ζάκας ήταν καθηγητής στο σχολείο εκείνη την εποχή), απ' όπου όλα ξεκίνησαν στις 13 Φεβρουαρίου του 1977.

Θυμηθείτε, επίσης το μεγάλο αφιέρωμα του greekhandball.com, πέρυσι, για τα 43 χρόνια του ελληνικού χάντμπολ, μέσα από μαρτυρίες των τότε πρωταγωνιστών (δείτε εδώ).

Ακολουθεί το κείμενο του Θανάση Ζάκα:

Οι πρώτοι επίσημοι αγώνες χάντμπολ στην Ελλάδα με 7 παίκτες διεξήχθησαν στο Αμύνταιο στις 13 Φεβρουαρίου 1977, ημέρα Κυριακή, στις 12 το μεσημέρι στην αυλή του Γυμνασίου με υπεύθυνο τον ΚΦΑ του Λυκείου Αθανάσιο Ζάκα, και φορέα τον Αμύντα Αμυνταίου. Τους αγώνες παρακο­λούθησαν επίσημοι [(Γ.Γ. Βόρειας Ελλάδας (Μαρινάκης), Νομάρχης Φλώρινας (Ασπασίδης), Δήμαρχος Αμυνταίου (Φιλίππου), Ειρηνοδίκης Αμυνταίου (Σαββάκης) και φορείς της πόλης)], εκπρόσωποι της τεχνικής επιτροπής χειροσφαίρισης του Σ.Ε.Γ.Α.Σ (Μπουφίδης, Μαγκλάρας, Σταθάτος), και πολλοί κάτοικοι της περιοχής Αμυνταίου. Η πρόσκληση των επισήμων έγινε με έγγραφα  από τον Αμύντα και το «κάλεσμα» των κατοίκων έγινε με φέιγ βολάν.

ΕΘΝΙΚΟΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ «Α Μ Υ Ν Τ Α Σ»

Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Η

Ο Εθνικομορφωτικός Σύλλογος Αμυνταίου «Α Μ Υ Ν Τ Α Σ» με τη νεοσυσταθείσα ομάδα «ΧΑΝΤ-ΜΠΩΛ» (χειροσφαίρισης) θα διοργανώσει την Κυριακή 13 Φεβρουαρίου 1977, στο προαύλιο του Γυμνασίου Αμυνταίου στις 12 το μεσημέρι τουρνουά ΧΑΝΤ-ΜΠΩΛ με τη συμμετοχή των ομάδων «ΑΜΥΝΤΑΣ» Αμυνταίου, «ΕΘΝΙΚΟΣ» Κοζάνης, «ΝΕΛΕ» (Προτύπου Κέντρου Επιμορφώσεως) Αμυνταίου και του «ΛΥΚΕΙΟΥ» Αμυνταίου.

Οι αγώνες γίνονται με την προστασία του Επίτιμου Προέδρου της Τ.Ε. Σ.Ε.Γ.Α.Σ. Δυτικής Μακεδονίας Νομάρχη Φλώρινας κ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΑΣΠΑΣΙΔΗ.

ΕΙΣΟΔΟΣ  ΕΛΕΥΘΕΡΗ

ΤΟ ΤΟΥΡΝΟΥΑ - ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Στους αγώνες εκείνους συμμετείχαν οι ομάδες του «Εθνικού» Κοζάνης, του «Αμύντα» Αμυνταίου, του «Λυκείου» Αμυνταίου και η ομάδα «Λαϊκής Επιμόρφωσης» (Ν.Ε.Λ.Ε.) Αμυνταίου. Στους αγώνες συμμετείχαν, επίσης  και κοπέλες της ομάδας «ΝΕΛΕ» και του «Αμύντα». Οι παίκτες και οι παίκτριες που συγκροτούσαν τις ομάδες Αμυνταίου, ήταν όλοι μαθητές και μαθήτριες του Λυκείου, εκτός από τον Χρ. Κοτζαμανίδη που ήταν παίκτης του Αμύντα και καθηγητής φυσικής αγωγής στο Γυμνάσιο-Λύκειο. Στους αγώνες έγιναν τρία παιχνίδια αρρένων και ένα παιχνίδι θηλέων με διαιτητές τον παίκτη-μαθητή Ηλία Μπούτση και τους ΚΦΑ Κοτζαμανίδη Χρ. και Ζάκα Αθ.. Γραμματείς των αγώνων ήταν οι μαθήτριες του Λυκείου Χατζηαθανασίου E. και Πετρίδου Μ. 

Στον πρώτο αγώνα αντίπαλοι ήταν οι ομάδες του «Αμύντα» και του «Εθνικού» και το σκορ ήταν 8-2 υπέρ του «Αμύντα». Στον δεύτερο αγώνα ήταν οι ομάδες του «Αμύντα» και της «ΝΕΛΕ» και το σκορ ήταν 16-6 υπέρ του «Αμύντα», και στον τρίτο αγώνα αντίπαλοι ήταν οι ομάδες της «ΝΕΛΕ» και του «Λυκείου» και το σκορ ήταν 6-3 υπέρ της «ΝΕΛΕ». Στις γυναίκες ήταν οι ομάδες του «Αμύντα» και της «ΝΕΛΕ» και το σκορ ήταν 1-0 υπέρ του «Αμύντα».

Η κατάταξη των ομάδων ήταν «Αμύντας», «Εθνικός», «ΝΕΛΕ» και «Λύκειο» Αμυνταίου, και. στις γυναίκες ήταν ο «Αμύντας» και η «ΝΕΛΕ» Αμυνταίου. 

 Αξίζει να σημειωθεί ότι ολόκληρη η εκδήλωση ή στιγμιότυπά της καταγράφηκαν από το μέλος της επιτροπής ανάπτυξης του Σ.Ε.Γ.Α.Σ. Μίλτο Μπουφίδη.

Το «φύλλο αγώνων» των  Α’ επίσημων αγώνων χάντμπολ που έγιναν στο προαύλιο του γυμνασίου Αμυνταίου και την Ελλάδα στις 13-2-1977. Το πρωτόκολλο είναι χειρόγραφο σε κόλλα αναφοράς και γράφτηκε από τον Θανάση Ζάκα το Σάββατο το βράδυ στο σπίτι του. 

Στην επικεφαλίδα του η λέξη «ΑΓΩΝΩΝ»  φαίνεται μουτζουρωμένη, γιατί ο συντάκτης έκανε λάθος και έγραψε «φύλλο αγώνα» και δεν είχε άλλη κόλλα αναφοράς ούτε και σβηστήρα στο σπίτι του, για να σβήσει το λάθος. Στη λέξη «ΧΑΝΤ-ΜΠΩΛ», επίσης, υπάρχει η παύλα, επειδή έτσι ήταν γραμμένη στο βιβλίο του καθηγητή της ΕΑΣΑ Χαραλαμπάκη. Η λέξη χάντμπολ γράφεται με τον ίδιο τρόπο και στο δίπλωμα της επιτροπής ανάπτυξης. Δεν γνωρίζουμε, αν γραφόταν η λέξη σύνθετη ή με παύλα την εποχή εκείνη ή αν επηρεάστηκε ο συντάκτης του από το συγκεκριμένο φύλλο αγώνων. Το φύλλο αγώνων επικυρώθηκε και φέρει σφραγίδα του συλλόγου Αμύντα και υπογραφή του Πρόεδρου Στέφανου Κολίτση.

 

Με σκοπό να τιμήσουμε τους συμμετέχοντες παίκτες και τις παίκτριες -έστω και μετά 44 χρόνια-  αναφέρουμε τα ονόματά τους, όπως είναι γραμμένα στο φύλλο αγώνων. 

Την ομάδα του «Εθνικού» Κοζάνης αποτελούσαν οι παίκτες: Μούττας, Τζιούτζιος, Μαυροματίδης, Γιάντζος, Καλαμάτας, Κάβουρας, Παπαϊωάνου, Μάμμας, Τσακιλτζίδης, Βασιλειάδης, και Κωνσταντινίδης, ενώ προπονητής της ήταν ο ΚΦΑ Αθανάσιος Μιμίτος. Την ομάδα του «Αμύντα» Αμυνταίου αποτελούσαν οι παίκτες: Μουταφίδης Νικόλαος, Μουταφίδης Αναστάσιος, Κοτζαμανίδης Χρήστος, Παπαχρήστου Νικόλαος, Τζήγας Θωμάς, Τραϊανός Βασίλειος και Χατζίκας Δημήτριος. 

Την ομάδα του «Λυκείου» αποτελούσαν οι παίκτες: Δήμας Ιωάννης. Παπαδόπουλος Γεώργιος, Μπάρζας Γεώργιος Αναστασιάδης Γεώργιος. Καζαντζίδης Παύλος, Λαζαρίδης Κων/νος, και Δέτσικας Ηλίας. Την ομάδα της «ΝΕΛΕ» αποτελούσαν οι παίκτες: Καζαντζίδης Πραξιτέλης, Τζουμήτας Αλέξανδρος, Ρακόπουλος Πέτρος, Γιώσκος Νικόλαος, Σαρακατσάνης Ευάγγελος, Μπούτσης Ηλίας Λαζαρίδης Ιωάννης και Κοκτσίδης Κων/νος, 

Την γυναικεία ομάδα του «Αμύντα» αποτελούσαν οι παίκτριες: Νικολαΐδου, Γιανίδου, Μούρτζου Βασιλική, Χατζή, Μπάρου, Γαργάνη Ανθούλα, και Ταμίλια Ζαχαρούλα. 

Τέλος, την γυναικεία ομάδα της «ΝΕΛΕ» αποτελούσαν οι παίκτριες: Χατζηιωάννου Αλεξάνδρα, Παπαδάκη, Χρηστίδου, Τζουμήτα Στέλλα, Φωτιάδου Παρθένα, Χατζηκωνσταντίνου, και Παλιάτσου. 

Προπονητής σε όλες τις ομάδες του Αμυνταίου ήταν ο ΚΦΑ του Λυκείου Αθανάσιος Ζάκας.

Παραλειπόμενα πριν τους επίσημους αγώνες της 13-2-1977 γραμμένα από τον Θανάση Ζάκα

Οι άγνωστες πτυχές που συνυπάρχουν σε κάθε γεγονός, το καθιστούν ενίοτε ενδιαφέρον ή όχι. Σήμερα είναι γνωστό – αν και ορισμένοι θέλησαν να το υποβαθμίσουν- ότι το χάντμπολ με 7 παίκτες πρωτοπαίχτηκε επισήμως στην αυλή του Γυμνασίου Αμυνταίου την Κυριακή 13-2-1977 στις 12 το μεσημέρι (γράφεται στο φύλλο αγώνων). Ωστόσο, ήταν άγνωστοι μέχρι τώρα οι πραγματικοί λόγοι που συνέβαλαν στη δημιουργία του αθλήματος στην περιοχή. Αν δεν υπήρχε, δηλαδή, το ψυχρό περιβάλλον τους χειμερινούς μήνες και η απαγόρευση του ποδοσφαίρου στην αυλή του σχολείου, δεν θα παιζόταν το μικτό είδος παιχνιδιού μεταξύ του χάντμπολ με 11 παίκτες και του ράγκμπι, που άνοιξε τον δρόμο για το χάντμπολ, όπως αυτό παίζεται σήμερα. 

Επίσης, δεν θα είχαν διοργανωθεί οι επίσημοι αγώνες την Κυριακή 13-2-1977 ή κάποια άλλη μέρα στο Αμύνταιο, αν δεν είχε δημιουργηθεί η επιτροπή ανάπτυξης χειροσφαίρισης στον Σ.Ε.Γ.Α.Σ., και δεν είχε στείλει στις τοπικές του επιτροπές τον κανονισμό του παιχνιδιού με 7 παίκτες. 

Όμως υπάρχουν κι άλλες  άγνωστες πτυχές, που αποτελούν τα παραλειπόμενα του αθλήματος της περιοχής, όπως είναι για παράδειγμα ο φορέας της διοργάνωσης, ο μήνας και η συγκεκριμένη ημερομηνία διοργάνωσης των αγώνων, οι εστίες, η μπάλα  και άλλα, που έχει αξία να γίνουν ευρύτερα γνωστά στο κοινό του Αμυνταίου και τους ανθρώπους που ασχολούνται με το άθλημα.

Για την διοργάνωση των επίσημων αγώνων στις 13-2-1977 φορέας της ήταν ο Αμύντας -όπως προαναφέρθηκε- και όχι το λύκειο, όπως θα ήταν λογικό να είναι. Όμως, υπήρχαν εγγενείς δυσκολίες για την διοργάνωση αγώνων χάντμπολ από το σχολείο, επειδή έπρεπε να εξασφαλιστεί σχετική άδεια από τις υπερκείμενες αρχές της εκπαίδευσης, αφού η διοργάνωση αγώνων χάντμπολ ήταν παντελώς άγνωστη την εποχή εκείνη και δεν περιλαμβανόταν στις αθλητικές εκδηλώσεις της εκπαίδευσης.  Πάντως, οι συγκεκριμένοι αγώνες έγιναν στην καρδιά του χειμώνα με κίνδυνο να αναβληθούν ή να διακοπούν, λόγω των καιρικών συνθηκών που επικρατούν την περίοδο αυτή στην περιοχή. Στο λογικότατο ερώτημα που μπορεί να θέσει κανείς, για το λόγο που έγινε η διοργάνωση τον μήνα Φεβρουάριο και όχι αργότερα την άνοιξη, η απάντηση είναι ότι έγιναν για καθαρά οικονομικούς λόγους που αφορούσαν τον Αμύντα και την προγραμματισμένη επίσκεψη του Γενικού Γραμματέα Βορείου Ελλάδος Μαρινάκη στο Αμύνταιο. Οι αγώνες, δηλαδή διοργανώθηκαν στις 13-2-1977 και όχι αργότερα, εξαιτίας της επίσκεψης του Γενικού Γραμματέα στην πόλη του Αμυνταίου, επειδή ο Αμύντας δεν έπαιρνε μέχρι τότε καμιά οικονομική επιχορήγηση από το Υπουργείο Βορείου Ελλάδας και τη Γ.Γ. Αθλητισμού για τα τμήματα του κλασικού αθλητισμού που διατηρούσε και του χάντμπολ που είχε δημιουργηθεί.

Στα παραλειπόμενα του χάντμπολ της περιοχής περιλαμβάνονται βεβαίως και οι εστίες. Σε ολόκληρη την αυλή του σχολείου, όπου έπαιζαν όλοι οι μαθητές και οι μαθήτριες, καθώς και στο μικρότερο γήπεδο με 7 παίκτες οι εστίες οριοθετούνταν στην αρχή με τις φόρμες των μαθητών και αργότερα με τις πέτρες, για τους λόγους που αναφέρθηκαν πρωτύτερα. Όμως την ημέρα των επίσημων αγώνων ήταν αναγκαίες οι κανονικές εστίες χάντμπολ και όχι οι πέτρες. Ο προβληματισμός μας για τις εστίες ήταν έντονος, επειδή η ξύλινη κατασκευή που σκεπτόμασταν να κατασκευάσουμε εγκυμονούσε κινδύνους για τυχόν τραυματισμό των μαθητών του σχολείου και των μικρότερων μαθητών των δημοτικών σχολείων που έπαιζαν στην αυλή, όταν το σχολείο δεν λειτουργούσε. Τον προβληματισμό μας αυτό, μάς τον έλυσε τον προηγούμενο χρόνο των αγώνων της 13-2-1977 η περίφραξη του δημοτικού πάρκου της πόλης, η οποία ήταν φτιαγμένη και με σιδερένιους σωλήνες. Σε μια συζήτηση που έγινε με τους παίκτες-μαθητές για το πρόβλημα εξεύρεσης εστιών, το ερέθισμα το έδωσε κάποιος, ο οποίος ενημέρωσε ότι στο πάρκο της πόλης μερικοί σωλήνες ήταν πεσμένοι στο έδαφος. Αυτοί, όμως δεν ήταν αρκετοί, ώστε να κατασκευαστούν δυο εστίες. Έτσι, ο αριθμός τους συμπληρώθηκε με τους υπόλοιπους σωλήνες που «έπεσαν» από τη θέση τους με τις «γυμναστικές ασκήσεις» που έκαναν οι μαθητές επάνω τους, καθώς πηγαίναμε περιστασιακά στο διπλανό γήπεδο ποδοσφαίρου της πόλης για το μάθημα φυσικής αγωγής και για ποδόσφαιρο. Η μεταφορά των σωλήνων στο σχολείο έγινε σταδιακά καταμεσής στον πυκνό σχηματισμό του τμήματος, που ήταν σε εξάδες όπου κρατούσαν το σωλήνα δυο-τρεις μαθητές, μέχρι να μπούμε μέσα στην αυλή του σχολείου με το σχετικό βηματισμό. Τα δίχτυα, που ήταν απαραίτητα για τους αγώνες της 13-2-1977, ήταν του ποδοσφαίρου και μας τα δάνεισε ο πρόεδρος της ομάδας «Δόξα» Περδίκκα Περικλής Χονδροματίδης. Αργότερα κατασκευάσαμε δικά μας δίχτυα που ήταν μόνιμα επάνω στις εστίες και τα πλέξαμε με τους μαθητές με χοντρό νάιλον σχοινί.

Όμως, για να παιχτεί οποιοδήποτε παιχνίδι αθλοπαιδιάς είναι απαραίτητη η αντίστοιχή της μπάλα. Έως και το 1976 παίζαμε το μικτό παιχνίδι σε ολόκληρη την αυλή του σχολείου,  αλλά και το σύγχρονο παιχνίδι στο μικρότερο γήπεδο με 7 παίκτες με μπάλα αγοράστηκε από το Μοναστήρι της τότε Γιουγκοσλαβίας και σήμερα εκτίθεται στο γυμνάσιο Αμυνταίου μαζί με άλλα εκθέματα. Στην μπάλα είναι γραμμένα ορισμένα από τα ονόματα των συμμετεχόντων. Κατά αλφαβητική σειρά αυτά είναι: Γιώσκος Ν., Καζαντζίδης Π., Καζαντζίδης Πρ., Κοκτσίδης Κ., Κοτζαμανίδης Χρ., Λαζαρίδης Κ., Μουταφίδης Αν., Μουταφίδης Ν., Παπαχρήστου Ν., Τζήγας Θ., Τραϊανός Β., Χατσίκας Δ. (παίκτες), Ζάκας Θ. (προπονητής)., Κολίτσης Στ. (πρόεδρος Αμύντα).   

Ωστόσο, κανένας μας δεν σκέφτηκε τόσα χρόνια την αγορά μπάλας χάντμπολ από το Μοναστήρι της Γιουγκοσλαβίας, αν και πολλοί κάτοικοι του Αμυνταίου πήγαιναν συχνά για ψώνια στην πόλη αυτή. Την ιδέα για την αγορά μπάλας χάντμπολ μάς την έδωσε ένας μαθητής (Ν. Μπόνας) που ήταν και αθλητής στο τμήμα κλασικού αθλητισμού του συλλόγου. Αφού τού δώσαμε τα αντίστοιχα χρήματα μάς έφερε δυο μπάλες, από τις οποίες τη μία δωρίσαμε στον Εθνικό Κοζάνης, επειδή οι προπονήσεις τους γίνονταν και εκεί με ξεφουσκωμένη μπάλα του βόλεϊ ή του ποδοσφαίρου. Στους αγώνες της 13-2-77 παίξαμε με την μπάλα που αγοράστηκε από το Μοναστήρι, μολονότι η επιτροπή ανάπτυξης χειροσφαίρισης του ΣΕΓΑΣ, μάς έφερε δυο μπάλες – μια για τον Αμύντα και μια άλλη για τον Εθνικό – οι οποίες δεν χρησιμοποιήθηκαν στους αγώνες, επειδή ήταν σκληρές και δυσκόλευαν τους παίκτες στο πιάσιμο και το σουτ στην εστία. Η κόλλα που χρησιμοποιείται από τους παίκτες με υπερβολή σήμερα, ήταν άγνωστη τότε σε εμάς.

Οι κανόνες παιχνιδιού με 7 παίκτες που στάλθηκαν από την επιτροπή ανάπτυξης χειροσφαίρισης σε όλες τις τοπικές επιτροπές του Σ.Ε.Γ.Α.Σ. το 1976, αποτέλεσε την αιτία για την αλλαγή του στόχου που υπήρχε μέχρι τότε στους μαθητές, που ήταν ταυτόχρονα αθλητές στον κλασικό αθλητισμό και παίκτες στο χάντμπολ, αλλά και στον συντάκτη ΚΦΑ. Από την αλλαγή αυτή επωφελήθηκαν αρκετοί παίκτες, η πόλη, αλλά και ο συντάκτης ΚΦΑ. Μέχρι τότε δίναμε έμφαση στον κλασικό αθλητισμό, που αποτελούσε κίνητρο για ορισμένους μαθητές-αθλητές για την πιθανή εισαγωγή τους στην τότε γυμναστική ακαδημία, μέσω του κλιμακίου της τοπικής επιτροπής Σ.Ε.Γ.Α.Σ και της εθνικής εφήβων ή των σχολικών αγώνων. H συμμετοχή τους, όμως στην εθνική ομάδα ήταν πολύ δύσκολη, γιατί απαιτούσε πολύ υψηλές επιδόσεις. Με τον κανονισμό χάντμπολ, όμως, που λάβαμε από την επιτροπή ανάπτυξης άλλαζαν τα δεδομένα και τον στόχο μας, γιατί ήταν πολύ λογικό να δημιουργηθούν πολύ γρήγορα νέες ομάδες χάντμπολ και νομοτελειακά να δημιουργηθεί γρήγορα και εθνική ομάδα. Αν επιβεβαιωνόταν η πρόβλεψή μας αυτή οι μαθητές – παίκτες του σχολείου μας θα πλεονεκτούσαν έναντι των άλλων παικτών, επειδή  είχαν ήδη υψηλές αποδόσεις στο άθλημα. Τη σκέψη μας αυτήν την κάναμε γνωστή στους παίκτες – μαθητές σε μια συγκέντρωση που έγινε σε μια αίθουσα του σχολείου γι’ αυτόν το λόγο και αποφασίσαμε όλοι μαζί να εντατικοποιήσουμε τις προπονήσεις και να ασχοληθούμε πιο συστηματικά με το άθλημα και με απογευματινές προπονήσεις. Για το σκοπό αυτό εντάξαμε το χάντμπολ στις μαθητικές κοινότητες και κάθε κοινότητα είχε την ομάδα της, όπως προαναφέρθηκε. 

Στις 13-2-1977 η πρώτη ομάδα του σχολείου ήταν ήδη σε υψηλό επίπεδο. Με αφορμή τους επίσημους αγώνες του τουρνουά άρχισαν οι παίκτες να υποβάλουν αιτήσεις εγγραφής στον Σ.Ε.Γ.Α.Σ. μέσω του Αμύντα, για την έκδοση δελτίου αθλητή χάντμπολ την επόμενη κιόλας ημέρα. Τα γεγονότα στη συνέχεια μας δικαίωσαν και επιβεβαιώθηκαν οι προβλέψεις μας, αφού αρκετοί παίκτες που συμμετείχαν στο τουρνουά της 13-2-1977 έγιναν μέλη της εθνικής ομάδας νέων και δεκτοί στη γυμναστική ή την παιδαγωγική ακαδημία. Στις πρώτες εθνικές ομάδες νέων, μάλιστα, παίκτης της  ομάδας του  Αμύντα (Τζήγας Θ.) διετέλεσε  και αρχηγός της, ο οποίος εισήχθη με εξετάσεις στην ακαδημία, αν και είχε τη δυνατότητα να γίνει δεκτός ως αθλητής. Η πόλη επωφελήθηκε κι αυτή, γιατί έγινε η γενέθλια πόλη του σύγχρονου χάντμπολ με 7 παίκτες στην Ελλάδα και είναι γνωστή στη χώρα μας πλέον και για το χάντμπολ, το οποίο γιορτάζεται επετειακά στο κλειστό γυμναστήριό της με αγώνες παλαιμάχων, και όχι μόνο. Το χάντμπολ δηλαδή σήμερα δεν ανήκει στο σχολείο ούτε στον Αμύντα, αλλά πέρασε στην πόλη, την οποία εκπροσωπεί ο Δήμος της. Ο συντάκτης ΚΦΑ επωφελήθηκε κι αυτός, γιατί χωρίς να το καταλάβει στην αρχή και να το επιδιώκει στη συνέχεια μεταπήδησε στην τριτοβάθμια εκπαίδευση από τη δευτεροβάθμια. Τη μεταπήδηση αυτή την οφείλει αποκλειστικά στο χάντμπολ και ιδιαίτερα στην επιτροπή ανάπτυξης της χειροσφαίρισης του Σ.Ε.Γ.Α.Σ. που τού έδωσε τη δυνατότητα να ασχοληθεί συστηματικά με το άθλημα ως προπονητής. Όμως, η επιτροπή ανάπτυξης χειροσφαίρισης για τη δημιουργία του αθλήματος δεν συγκροτήθηκε από μόνη της, αλλά κάποιοι πρωταγωνίστησαν γι’ αυτήν. Το ελάχιστο που μπορούσαμε να κάνουμε εμείς είναι να καταγράψουμε το ιστορικό της δημιουργίας του, αποδίδοντας την ανάλογη τιμή. 

Το παρακάτω κείμενο πάρθηκε αυτούσιο από το βιβλίο του συντάκτη «Κανόνες Διαιτησίας Χειροσφαίρισης», Θεσσαλονίκη 2003, σελίδα 13.

«Η ιδέα για τη δημιουργία του αθλήματος»

Είναι κοινά αποδεκτό πως στη χώρα μας οι ιδέες, αλλά και οι αποφάσεις παίρνονται συνήθως, πίνοντας ρετσίνα… Η ιδέα για τη δημιουργία του χάντμπωλ δε θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση από αυτόν τον κανόνα. Η σκέψη να παι­χτεί το χάντμπωλ σαν άθλημα στη χώρα μας πάρθηκε, βλέποντας τηλεόραση. Το 1976 οι Μ. Μπου­φίδης και Γ. Αλικάκος, βλέποντας τους Ολυμπιακούς αγώνες του Montreal από την τηλεόραση, σκέφτηκαν ότι μπορούσαν να συνυπάρξουν και άλλα ατομικά ή ομαδικά σπορ στη χώρα μας, πέραν των κλασικών που ξέρουμε. Έτσι, ρίχτηκε η πρώτη ιδέα δημιουργίας του αθλήματος. Οι άνθρωποι αυτοί ύστερα από πολλή συζήτηση, κατέληξαν σε δυο αθλήματα που ήταν, η τοξοβολία και το χάντμπωλ. Το δεύτερο επικράτησε στη σκέψη τους, γιατί το άθλημα αυτό ήταν θεα­ματικότερο και είχε περισσότερη κίνηση. Την απόφασή τους τη συζήτησαν με το Δ. Μαγκλάρα -βετεράνο πρωταθλητή στο άλμα σε μήκος- και ύστερα από πολλές συ­ζητήσεις κατέληξαν στην οδό Πανεπιστημίου 25, στο γραφείο του Γενικού Γραμμα­τέα Αθλητισμού (Κ. Παπαναστασίου). Ο άνθρωπος αυτός διαδραμάτισε ένα σημα­ντικότατο ρόλο στην καθιέρωση του αθλήματος στα πολύ δύσκολα, τότε, χρόνια, όταν το άθλημα έκανε τα πρώτα του βήματα. Έτσι, οι τρεις έγιναν τέσσερις, και από ό,τι φαίνεται έπρεπε να βρεθεί και πέμπτος, γεγονός, που δεν ήταν και τόσο δύ­σκολο. Ο πέμπτος, λοιπόν, ήταν ο Γ. Μαρσέλλος, πρόεδρος τότε στον Σ.Ε.ΓΑ.Σ.. Έτσι, ύστερα από τις τυπικές διαδικασίες (αίτηση του συλλόγου «Αφοβος» Αθηνών στον Σ.Ε.Γ.Α.Σ. κ.ά), το χάντμπωλ υφίσταται πλέον ως άθλημα και υπάγεται στη δύναμη του Σ.Ε.Γ.Α.Σ.. Την ευθύνη εξάπλωσης του αθλήματος αναλαμβάνει μια επιτροπή, που ονομάστηκε «τεχνική επιτροπή χειροσφαίρισης», η οποία αποτε­λούνταν από τον …» (τα ονόματά τους αναφέρθηκαν πρωτύτερα).

Την άνοιξη του 1977 διοργανώθηκε αγώνας χάντμπωλ με 7 παίκτες στο γήπεδο του Πανελληνίου, με τη συμμετοχή του Πανελληνίου και του Τελαμώνα Σαλαμίνας. Για τους αγώνες αυτούς κάποια αθλητική εφημερίδα του κέντρου μεγάλης κυκλοφορίας έγραψε, πως οι πρώτοι αγώνες χάντμπωλ στην Ελλάδα με 7 παίκτες έγιναν στην Αθήνα στο γήπεδο του Πανελληνίου. Το γεγονός αυτό μας εξόργισε πολύ βεβαίως, και για να αποδείξουμε στον αθλητικό συντάκτη της εφημερίδας το λάθος του, αλλά και να το διορθώσει, στείλαμε στην εφημερίδα ένα πακέτο με όλες σχεδόν τις φωτογραφίες που είχαμε από τους αγώνες της 13-2-1977. Για τη συγκεκριμένη περίπτωση ήμασταν τόσο … έξυπνοι (ο συντάκτης δηλαδή ΚΦΑ), που στείλαμε όλο το ιστορικό μας αρχείο σε έναν συντάκτη μιας αθλητικής εφημερίδας. Δεν στείλαμε φωτοτυπημένες τις φωτογραφίες, βεβαίως, γιατί δεν υπήρχαν την εποχή εκείνη φωτοτυπικά μηχανήματα στο Αμύνταιο και επιπλέον δεν φροντίσαμε να βγάλουμε αντίγραφα από τα αρνητικά φιλμ του φωτογράφου της πόλης. Η επιπολαιότητά μας αυτή δε δικαιολογείται σήμερα, εξηγείται, όμως, για την εποχή εκείνη, επειδή δεν μας πέρασε καν από το μυαλό ότι το υλικό αυτό αποτελούσε πολύτιμο ιστορικό υλικό για την πόλη και το χάντμπωλ. Όταν συνειδητοποιήσαμε το λάθος μας ύστερα από μερικά χρόνια, αναζητήσαμε τρόπους αντικατάστασης του φωτογραφικού υλικού, ο αντικαταστάτης της επιχείρησης που ανέλαβε τη διαχείριση του φωτογραφείου, όμως, πέταξε στα σκουπίδια το αρχείο που τού άφησε ο προκάτοχός του. Έτσι, έμεινε στα χέρια μας ελάχιστο φωτογραφικό υλικό, το οποίο και δημοσιεύσαμε είτε στο βιβλίο «Κανόνες Διαιτησίας Χειροσφαίρισης» είτε σε διπλωματικές εργασίες των φοιτητών του ΤΕΦΑΑ του ΑΠΘ και είναι προσιτό στους ερευνητές ή τους ανθρώπους που ασχολούνται με το άθλημα.

Στο χρονικό διάστημα από το πρώτο επίσημο τουρνουά χάντμπολ που έγινε στην αυλή του Γυμνασίου, έως και το τέλος Ιουνίου γινόταν συστηματική προπονητική διαδικασία των παικτών με την ομάδα του Αμύντα και φιλικοί αγώνες με την ομάδα του Εθνικού Κοζάνης κυρίως, αλλά και της Φλώρινας. Στα τέλη Ιουνίου ο συντάκτης ΚΦΑ Αθανάσιος Ζάκας έπαψε να είναι προπονητής στην ομάδα του Αμύντα, λόγω της μετάθεσής του σε σχολείο της Θεσσαλονίκης και χρέη προπονητή έκανε από κει και ύστερα ο ΚΦΑ Χρήστος Κοτζαμανίδης. Το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους έγινε στην Αθήνα το Α΄ πανελλήνιο τουρνουά με όλες τις ομάδες που είχαν δημιουργηθεί στη χώρα μας με διοργανωτή την επιτροπή ανάπτυξης χειροσφαίρισης. Στο τουρνουά συμμετεί­χαν 16 ομάδες (9 του κέντρου και 7 της επαρ­χίας). Ο συντάκτης ΚΦΑ στους αγώνες αυτούς ήταν συνοδός απλά της ομάδας του Αμύντα στα τρία πρώτα παιχνίδια του και  προσωρινά  προπονητής μόνο  στο τέταρτο παιχνίδι  για τη θέση 3-4 που έγινε με τον Πανελλήνιο. Ο  Γενικός Γραμματέας Αθλητισμού και πρόεδρος του Πανελληνίου Κ. Παπαναστασίου παρακολούθησε μέσα στο γήπεδο μόνον το δεύτερο ημίχρονο του παιχνιδιού. Ένα μεγάλο μέρος του πρώτου ημιχρόνου το έβλεπε από την τηλεόραση στο γραφείο του διευθυντή του γυμναστηρίου. Οι υπεύθυνοι της διοργάνωσης περίμεναν να ανακάμψει ο Πανελλήνιος στο πρώτο ημίχρονο, για να τον οδηγήσουν στο χώρο των επισήμων, γιατί ο Αμύντας προηγείτο στο σκορ. Αυτό συνέβη επειδή ο Αμύντας, ενώ κατέβηκε στους αγώνες ως φαβορί της διοργάνωσης από τα αποτελέσματα των φιλικών του αγώνων, δεν βρισκόταν στην καλύτερη κατάσταση στα παιχνίδια που προηγήθηκαν κι έτσι όλοι  περίμεναν νικητή τον Πανελλήνιο. Η  φωτογραφία (εικόνα 1.11) είναι έξω από το κλειστό γήπεδο της Γλυφάδας, πριν την πρωινή προπόνηση για το παιχνίδι με τον Πανελλήνιο.

Φόρος τιμής στον Νίκο Σωτηρίου, δημοσιογράφο του αθλητικού ρεπορτάζ

Τα δρώμενα στο χάντμπολ που διαδραματίστηκαν στο Αμύνταιο είναι περίπου γνωστά και έχουν σχεδόν καταγραφεί. Υπήρχαν, όμως και άγνωστες πτυχές που δεν ήταν γνώριμες στους ανθρώπους του αθλήματος, αλλά ούτε και στους παίκτες. Πολλά δρώμενα έγιναν γνωστά εδώ και αρκετά χρόνια στο ευρύ κοινό από το Νίκο Σωτηρίου -τον δημοσιογράφο φίλο μας- που συνέβαλε αποτελεσματικότατα στη διάδοση και την καθιέρωση του αθλήματος στα πρώτα δίσεκτα χρόνια, μαζί με το φίλο του αείμνηστο δημοσιογράφο Ν. Βελισσαράτο. Πάνω από 30 χρόνια στις αρχές κάθε Φλεβάρη χτυπούσε το τηλέφωνό μου και μού ζητούσε επίμονα να θυμηθώ ορισμένα γεγονότα από το άθλημα εκείνης της περιόδου. Τη χρονιά αυτή, όμως, δε χτύπησε το τηλέφωνο, αν και περίμενα επίμονα… Να ’σαι  καλά ΝΙΚΟΛΑ εκεί ψηλά που είσαι. Να ’ναι ελαφρύ το χώμα που σε σκεπάζει. Εδώ κάτω ήμασταν πολλοί που σε στεναχωρήσαμε. Τα δρώμενα του χάντμπολ της περιοχής και τα παραλειπόμενά του -που τόσο πολύ ήθελες να ακούς- αφιερώνονται στη μνήμη σου.