TO “ΦΟΡΤΙΟ” ΕΝΟΣ ΑΓΩΝΑ ΧΕΙΡΟΣΦΑΙΡΙΣΗΣ

Του Ηλία Ζαπαρτίδη Msc Βιολογία της ΆσκησηςΤο επίπεδο της φυσικής κατάστασης που απαιτείται από τους χειροσφαιριστές έχει αρκετά αυξηθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της εξέλιξης των κανόνων του παιχνιδιού, που κατά συνέπεια έχουν επηρεάσει την τεχνική κατάρτιση αλλά και τακτική του κάθε αγώνα. Η αγωνιστική χειροσφαίριση απαιτεί από τους αθλητές μυϊκή δύναμη και ισχύ, ταχοδύναμη, υψηλή αερόβια και αναερόβια ικανότητα, και ευκινησία. Χαρακτηρίζεται από σύνολο διαφορετικών κινήσεων, αλμάτων, εναλλασόμενων ταχυτήτων, επαναλαμβανόμενων επιταχύνσεων, αλλαγών κατεύθυνσης, σημαντικών επαφών μεταξύ των αντιπάλων και τεχνικοτακτικών κινήσεων σε σύντομο χρόνο.
Η αλλαγή του κανονισμού παιδιάς (άμεση σέντρα) είχε ως συνέπεια την αύξηση του συνολικού
αριθμού των επιθέσεων κατά 10-15%, όπως προκύπτει από τα συγκριτικά στατιστικά στοιχεία των Παγκόσμιων πρωταθλημάτων γυναικών των ετών 1999 και 2003.
Σύμφωνα με τις ποσοτικές αναλύσεις αγώνων χειροσφαίρισης, η συνολική απόσταση της μετατόπισης στο χώρο κατά τη διάρκεια ενός αγώνα κυμαίνεται από 2.800-7.000 m, ανάλογα με την αγωνιστική θέση του αθλητή και την ποιοτική στάθμη του αντιπάλου και με πιο αντιπροσωπευτικές τιμές τα 4.500-6.500 μέτρα. Από τη μετατόπιση αυτή, τα 1.500μ περίπου εξελίσσονται σε αργό τέμπο, τα 300 σε μέγιστες ταχύτητες, 870μ με ταχύτητες 75% και 1200μ βάδισμα, ενώ με μέσο τέμπο καλύπτονται περίπου 1.500μ. Σύμφωνα με μελέτη που έγινε στη διάρκεια του Παγκοσμίου κυπέλου στη Γερμανία, η συνολική απόσταση που καλύπτουν οι αθλητές εκφράζεται σε 34.3±4.9% περπάτημα, 44.7±5.1% τροχάδην, 17.9±3.5% γρήγορο τρέξιμο και 3±2.2% μέγιστη ταχύτητα. Οι πλάγιοι παίκτες είναι εκείνοι που καλύπτουν τη μεγαλύτερη συνολικά απόσταση (3710±210 μέτρα) με σημαντική διαφορά από τους ενδιάμεσους, οι οποίοι φαίνεται να καλύπτουν κατά μέσο όρο 2839±150 μέτρα. Οι παίκτες γραμμής καλύπτουν περίπου 2787±239 μέτρα, ενώ οι τερματοφύλακες - όπως ήταν αναμενόμενο-  καλύπτουν τη μικρότερη συνολικά απόσταση (2058±290 μέτρα) με σημαντική διαφορά από όλες τις άλλες θέσεις. Οι πλάγιοι καλύπτουν σημαντικά μικρότερη απόσταση με αργό τέμπο αλλά σημαντικά μεγαλύτερες αποστάσεις με γρήγορο τρέξιμο και πλήρη ταχύτητα. Η διάρκεια των μέγιστων ταχυτήτων δεν υπερβαίνει τα 2-3 δευτερόλεπτα.
Στη διάρκεια ενός αγώνα εκτελούνται κατά μέσο όρο 770 μεταβιβάσεις (678-891) και 53 ρίψεις (26-67), με τις ομάδες που κερδίζουν να έχουν ποσοστά αποτελεσματικότητας 52.46%, ενώ οι ηττημένες 43.33%. Οι περισσότερες ρίψεις εκτελούνται από τους περιφερειακούς παίκτες με μέσο όρο τις 22.67  και ακολουθούν οι ρίψεις από τους ακραίους, 9.8 κατά μέσο όρο. Οι ρίψεις ύστερα από αντεπίθεση είναι κατά μέσο όρο 6.42, αλλά οι νικήτριες ομάδες των αγώνων παρουσίαζουν διπλάσιες αντεπιθέσεις (8.69 έναντι 4.12) και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα (80.66% έναντι 68.68%) σε σύγκριση με τις ομάδες που χάνουν τον αγώνα. Επίσης η συχνότητα των αντεπιθέσεων αλλά και η αποτελεσματικότητά τους είναι μεγαλύτερη στο πρώτο ημίχρονο από ότι στο δεύτερο (56.1 έναντι 43.9% και 77.1 έναντι 66.9% αντίστοιχα). Παλαιότερες έρευνες αναφέρουν πως η καρδιακή συχνότητα δεν ξεπερνά τους 210 σφυγμούς / λεπτό και κυμαίνεται από 150-186, όταν ο αντίπαλος είναι αδύναμος και σε 168-210 όταν υπάρχει ισάξιος αντίπαλος. Η πρόσληψη οξυγόνου κυμαίνεται στα 73-90% της μέγιστης, δηλαδή περίπου 45-55 ml·kg-1·min-1, αφού η VO2max έχει τιμές από 50-67 ml·kg-1·min-1. Παλαιότερη έρευνα έδειξε πως οι τιμές του γαλακτικού οξέος δείχνουν να παραμένουν χαμηλές (3-7mmol/l) και μάλιστα να μειώνονται κατά τη διάρκεια του αγώνα. Κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικού αγώνα που έγινε στη Γαλλία, η συγκέντρωση του γαλακτικού οξέος στο αίμα βρέθηκε στα 4-9mmol·l-1 και οι μέγιστες τιμές παρατηρήθηκαν μεταξύ του 10ου και 25ου λεπτού. Σε αθλητές χειροσφαίρισης ηλικίας 15-17 ετών η συγκέντρωση του γαλακτικού οξέος δε ξεπέρασε τα 4mmol·l-1  στο ημίχρονο και στο τέλος του αγώνα.
Σε πρόσφατη εργασία, έγινε προσπάθεια καθορισμού των ενεργειακών απαιτήσεων των παικτών κατά τη διάρκεια του αγώνα, σε πλάγιους και ενδιάμεσους της Εθνικής ομάδας της Ρωσίας. Βρέθηκε πως οι ενδιάμεσοι κινούνται κατά 25.9% περισσότερο από τους πλάγιους στην αεροβική ζώνη, ενώ οι πλάγιοι 15% και 12.1% περισσότερο από τους ενδιάμεσους στην αερόβια-αναερόβια και αναερόβια γλυκολυτική ζώνη αντίστοιχα. Σύμφωνα με τον ερευνητή, οι διαφορές στην αεροβική ζώνη οφείλονται στη μεγαλύτερη αγωνιστική δραστηριότητα των ενδιάμεσων σε εύρος σφυγμών από 91-150 ανά λεπτό. Στην αερόβια-αναερόβια ζώνη, οι διαφορές εμφανίζονται εξ αιτίας της σημαντικά μικρότερης δραστηριότητας των ενδιάμεσων σε εύρη σφυγμών από 161-170 και 171-180 ανά λεπτό σε σχέση με τους πλάγιους. Τέλος στην αναερόβια γλυκολυτική ζώνη, στο εύρος σφυγμών από 181-210 ανά λεπτό, η αγωνιστική επιβάρυνση των πλαγίων είναι σημαντικά μεγαλύτερη από εκείνη των ενδιάμεσων .
ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Delamarche, P., et al., (1987). Int J Sports Med, 8, 55-59.
Luig, P., et al., (2008). 13th Annual Congress of the ECSS, 9-12 July, Estoril, Portugal.      
Ohnjec, K., et al., (2008). Kinesiology, 40(1), 69-79.
Perš, J., et al., (2002). Hum Mov Sci, 21, 295-311.
Ronglan, T., et al., (2006). Scand J Med Sci Sports, 16, 267-273.
Sidorchuk, S. (2007). EHF Periodical, Vienna.
Yiannakos, A., et al., (2005). Int J Perf Sport, 5(3), 62-72.