ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΑΛΑΝΤΟΥΧΩΝ ΑΘΛΗΤΩΝ –ΤΡΙΩΝ

Του Ηλία Ζαπαρτίδη MSc Βιολογία της Άσκησης
Δεδομένα Ελληνικής Πραγματικότητας - Νόρμες

Η αθλητική επιλογή πρέπει να είναι ένα διαμορφωμένο σύστημα από οργανωτικές και μεθοδολογικές διαδικασίες, οι οποίες βασίζονται σε παιδαγωγικές, κοινωνιολογικές, ψυχολογικές και βιολογικές μεθόδους έρευνας, που στόχο έχουν να αξιολογήσουν αξιόπιστα νεαρές ηλικιακές ομάδες, που κρίνονται κατάλληλες για αθλητική ειδίκευση και παρέχουν δυνητικές ικανότητες εξέλιξης και ανάπττυξης σε βάθος χρόνου.
Το να αποφασίσει κάποιος ποιά είναι εκείνα τα προσόντα που απαιτούνται για να προβλέψει μιά
μελλοντική απόδοση είναι ένα πολύ σύνθετο πρόβλημα. Σε κάθε περίπτωση υπάρχουν κάποιοι βασικοί δείκτες που μπορούν να μας δώσουν τη βάση για την επιλογή. Οι δείκτες αυτοί αφορούν κυρίως:


1. Ανθρωπομετρικα χαρακτηριστικά
2. Φυσικές ικανότητες
3. Ειδικές ικανότητες του παιχνιδιού
4. Ψυχολογικά χαρακτηριστικά


Οι πληροφορίες που παρατίθενται εδώ αφορούν δεδομένα της ελληνικής πραγματικότητας και συγκεκριμένα το υλικό των μετρήσεων του κ. Κορορού από το 2007 έως και το 2009 (παμπαίδες – παγκορασίδες 94-95 και 96-97). Επεξεργάσθηκαν τα δεδομένα των μετρήσεων από 368 αγόρια και 289 κορίτσια από όλη την Ελλάδα. Για την ομοιογένεια του δείγματος αφαιρέθηκαν οι ακραίες τιμές έτσι ώστε να μην διαστρεβλωθούν οι μεταβλητές, και τα δεδομένα μπήκαν σε ένα στατιστικό πακέτο για να βγούν οι νόρμες.

Οι νόρμες που υπάρχουν δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να είναι αποκλειστικές για την επιλογή των αθλητών, αφού υπάρχουν και άλλα ποιοτικά χαρακτηριστικά που ενδεχομένως αλληλεπιδρούν στην τελική επιλογή.
Όταν γίνεται η αξιολόγηση των αθλητών και των αθλητριών, είναι καλό να υπάρχουν όσον το δυνατόν περισσότερα σωματομετρικά στοιχεία και τουλάχιστον το σωματικό ανάστημα, η σωματική μάζα και ο δείκτης μάζας σώματος. Ο δείκτης μάζας σώματος αν και δεν μας δίνει ξεκάθαρες πληροφορίες για την άλιπη σωματική μάζα του αθλητή, τουλάχιστον όμως θα μας δώσει κάποια ένδειξη. Το άνοιγμα (έκταση χεριών) και το άνοιγμα παλάμης επίσης πρέπει να καταγράφονται γιατί έχουν καθοριστικό ρόλο στην απόδοση. Το μήκος καρπού δεν είναι απαραίτητο, καθώς παρουσιάζει ισχυρή συνάφεια με το άνοιγμα χεριών και το άνοιγμα παλάμης, άλλωστε εκείνο που μας ενδιαφέρει είναι το άνοιγμα και η λειτουργικότητα της παλάμης για το πιάσιμο της μπάλας.

Όταν γίνεται η επιλογή των αθλητών πρέπει πάντα να λαμβάνουμε υπόψιν μας και τη βιολογική ηλικία του δοκιμαζόμενου. Για τον σκοπό αυτό καλό είναι να γίνονται επιμέρους μετρήσεις από τους σωματειακούς προπονητές, και για τον έλεγχο της φυσιολογικής ανάπτυξης του αθλητή, αλλά και για τη βελτίωση των φυσικών ικανοτήτων. Η αξιολόγηση από την ομοσπονδία για την επιλογή των παιδιών στα κλιμάκια, πρέπει να γίνεται τουλάχιστον στο τέλος ή την αρχή κάθε αγωνιστικού έτους.
Παρακάτω παρατίθενται οι νόρμες που αφορούν τις μεταβλητές των μετρήσεων σε συγκεκριμένα σωματικά και φυσικά χαρακτηριστικά, όπως αυτά καταγράφηκαν από τον κ. Κορορό (για κάθε ενδιαφερόμενο, όλα τα αναλυτικά δεδομένα των μετρήσεων έχουν κατατεθεί στην ΕΑΠ/ΟΧΕ).

Από τις φυσικές ικανότητες, εκείνα τα χαρακτηριστικά που πρέπει να λαμβάνονται κυρίως υπόψιν για την επιλογή των αθλητών είναι η δρομική ταχύτητα και η ευκινησία (agility), καθώς και η εκρηκτική δύναμη που σχετίζεται με το άλμα και τη ρίψη. 

Οι αθλητές που θα επιλεγούν πρέπει επίσης να είναι γνώστες των ειδικών δεξιοτήτων για την ανάπτυξη του παιχνιδιού, δηλαδή κάποιων βασικών τεχνικών χαρακτηριστικών του αθλήματος καθώς και συγκεκριμένων τακτικών του παιχνιδιού. Όσον αφορά τις τεχνικές και τακτικές απαιτήσεις, είναι απαραίτητο οι ομοσπονδιακοί προπονητές όλων των βαθμίδων να συνεργαστούν μεταξύ τους αλλά και με τους σωματειακούς προπονητές, έτσι ώστε να διαμορφωθεί ένα ελάχιστο προαπαιτούμενο τεχνικών και τακτικών χαρακτηριστικών για κάθε ηλικία. Δηλαδή τι πρέπει ακριβώς να γνωρίζουν τα παιδιά όταν φτάσουν στο πρώτο έτος ως  παμπαίδες – παγκορασίδες, τι στο δεύτερο έτος και βεβαία τι, όταν φτάσουν να επιλεγούν για τις εθνικές ομάδες παίδων και κορασίδων. Στη φάση αυτή, δεν πρέπει να ασχοληθούμε με τις ειδικές και εξεζητημένες τεχνικές και τακτικές του αθλήματος καθώς δεν ζητάμε να βρούμε τον καλύτερο αθλητή την συγκεκριμένη στιγμή, αλλά εκείνο τον αθλητή –τρια που διαθέτει τα έμφυτα χαρακτηριστικά για να παίξει χειροσφαίριση υψηλού επιπέδου. Πρέπει να είμαστε σε θέση να συνθέσουμε τις διάφορες απαιτήσεις για την επιλογή των παιδιών κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν να παρατηρηθούν και να ξεχωρίσουν και σε παιδιά με διαφορετικά επίπεδα προπόνησης. 

Τέλος, σημαντικό ρόλο στην τελική επιλογή πρέπει να έχουν και κριτήρια που αφορούν τη γενική εικόνα του παιδιού, κριτήρια που θα πρέπει να είναι γνωστά τουλάχιστον στον σωματειακό προπονητή. Εν συντομία τα κριτήρια αυτά θα μπορούσε να είναι:

1. Αγωνιστική εφυία

2. Εργατικότητα – Θέληση

3. Προσωπικότητα – Συνέπεια

4. Διάθεση για βελτίωση

5. Αφοσίωση στον στόχο

6. Ομαδικότητα

7. Εκτίμηση συνολικών προπονήσεων σε σύλλογο κ κλιμάκια

8. Πιθανότητα 5ετίας να είναι στο άθλημα %