Η τοποθέτηση του δόκτορος Χατζημανουήλ για την κατάρα ( ; ) των χιαστών και όχι μόνο...

Ο Δρ. Δημήτρης Χατζημανουήλ, Επίκουρος Καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, είχε την καλοσύνη  να στείλει στο greekhandball.com επιστολή με τις απόψεις του για το μείζον ζήτημα της μάστιγας των σοβαρών τραυματισμών, που έχουν, ήδη, σε αυτή την σεζόν, θέσει εκτός αγωνιστικής δράσεως μεγάλο αριθμό αθλητών και αθλητριών και στις 5 Εθνικές Κατηγορίες ( Σ.Σ. στην Α1 οι χιαστοί έφθασαν ήδη τους 8 σε Ανδρες και Γυναίκες, στην Α2 και στην Β΄ Εθνική είναι, τουλάχιστον,  άλλοι τόσοι...).
Καλό θα είναι να εξετασθεί η χρηστικότητα των απόψεων που εκφράζονται ( και παρατίθενται αυτούσιες ) και θα ήταν ευκτέο επίσης να μην σταθεί έστω και ένας στο προσωπικό ή συλλογικό πρόβλημα, αλλά, οι πάντες  να δούν την μεγάλη εικόνα, που αφορά και επηρεάζει όλες και όλους, άμεσα ή έμμεσα : 

     ΄΄  Αν θα θέλαμε να μιλήσουμε για το θέμα των τραυματισμών στη χειροσφαίριση θα μπορούσαμε να συζητάμε για πολύ ώρα. Περιεκτικά όμως θα μπορούσαμε να πούμε τα εξής: Οι τραυματισμοί σε κάθε άθλημα έχουν το μοντέλο τους. Στη χειροσφαίριση βάσει της εμπειρίας μου ως αθλητής (23 έτη με τραυματισμούς) αλλά και της επιστημονικής ενασχόλησης μου με το θέμα αυτό από το 1999, θα ήθελα να αποκωδικοποιήσω ασαφείς γενικεύσεις και απόψεις που βασίζονται σε υποκειμενικές κρίσεις και μη επιστημονικά ευρήματα, πληροφορώντας τον κόσμο της χειροσφαίρισης και αποσαφηνίζοντας όλα αυτά που κυκλοφορούν και σχετίζονται με τον «κακό χαμό» που συμβαίνει τις τελευταίες εβδομάδες – ημέρες για τους τραυματισμούς.
1. Η χειροσφαίριση είναι ένα άθλημα που έχει από τη φύση του σοβαρές και αναπόφευκτες κακώσεις. Αυτό γίνεται νομοτελειακά γιατί το συγκεκριμένο άθλημα είναι ένα άθλημα έντονης επαφής και υψηλών ταχυτήτων με αποτέλεσμα να δημιουργούνται λειτουργικές-ανατομικές επιβαρύνσεις του οργανισμού. Έτσι το αγωνιστικό επίπεδο, το οποίο μπορεί να είναι υψηλό, μεσαίο και χαμηλό, απαιτεί κάθε φορά συγκεκριμένες φυσικές ικανότητες από τους συμμετέχοντες. Επομένως, οι απαιτήσεις από πλευράς φυσιολογίας είναι μεγάλες με αποτέλεσμα να υπάρχουν υψηλές καρδιοαναπνευστικές-μεταβολικές διαδικασίες στον οργανισμό, ενώ ταυτόχρονα το μυοσκελετικό σύστημα πρέπει να ανταποκριθεί ανάλογα. Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι η χαμηλή φυσική κατάσταση οδηγεί σε υψηλή προδιάθεση κακώσεων σε ένα άθλημα που από τη φύση του απαιτεί υψηλές φυσικές ικανότητες.
2. Η χειροσφαίριση συγκαταλέγεται και ανήκει στα αθλήματα υψηλού κινδύνου τόσο για άνδρες όσο και για γυναίκες και ειδικότερα όσον αφορά στις κακώσεις στο γόνατο και στους χιαστούς συνδέσμους.
3. Ο εντοπισμός των κακώσεων επικεντρώνεται κυρίως στα κάτω άκρα (γόνατο – ποδοκνημική) αν και υπάρχουν κακώσεις στο κεφάλι αλλά και στο χέρι.
4. Όσον αφορά το μηχανισμό των κακώσεων αυτός στη χειροσφαίριση επικεντρώνεται κυρίως στις καταστάσεις επαφής. Επιπλέον κάποιες κακώσεις εμφανίζονται και χωρίς επαφή. Αυτές οι κακώσεις εντοπίζονται στα κάτω άκρα και είναι μεγαλύτερης βαρύτητας. Οι αιτίες αυτών των κακώσεων είναι τα άλματα, οι προσγειώσεις και οι απότομες μετακινήσεις μέσα στον αγωνιστικό χώρο. Όσον αφορά τη ρήξη του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου (ACL), φαίνεται ότι οι γυναίκες και κυρίως οι νεαρές αθλήτριες διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο σε σχέση με τους άνδρες αθλητές. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη νευρομυϊκού ελέγχου, στη μεγαλύτερη χαλαρότητα στις αρθρώσεις και στη λιγότερη μυϊκή ακαμψία.
5. Οι παράγοντες πρόκλησης κακώσεων είναι ένα πολύ - παραγοντικό ζήτημα και φαίνεται ότι παράγοντες όπως είναι η ηλικία, η εμπειρία, τα προστατευτικά μέσα και οι διατατικές ασκήσεις παίζουν σημαντικό ρόλο στη μείωση των κακώσεων. Παράλληλα το φύλλο, η ηλικία, η συμμετοχή και το αγωνιστικό επίπεδο είναι πιθανόν να παίζουν σημαντικό ρόλο στην αιτιολογία των κακώσεων. Άλλοι παράγοντες που προκαλούν κακώσεις είναι η έλλειψη γενικής φυσικής κατάστασης, η λανθασμένη τεχνική, η έλλειψη ευκαμψίας, καθώς και η μη επαρκής θεραπεία και αποκατάσταση των κακώσεων. Ακόμα η μυϊκή αδυναμία και πιο συγκεκριμένα η αδυναμία του τετρακέφαλου μυ είναι παράγοντας κινδύνου για κακώσεις στον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο. Ακόμα ένας κοινός λόγος για να πάθει ξανά κάποιος μια κάκωση είναι η απουσία της αποθεραπείας σε παλιές κακώσεις, ενώ η κατάλληλη αποθεραπεία μειώνει το ρυθμό των κακώσεων. Μια συνηθισμένη μέθοδος για ανίχνευση μη αποθεραπευμένων κακώσεων είναι η ιατρική εξέταση και ο ιατρικός έλεγχος πριν την έναρξη των αθλητικών δραστηριοτήτων. Επίσης η συνεχώς πρωϊμότερη έναρξη της άσκησης, παράλληλα με τις υπερβολικές συχνά απαιτήσεις για επιδόσεις υψηλού επιπέδου, ιδίως από νέους αθλητές και αθλήτριες, αυξάνουν τον κίνδυνο κακώσεων. Τέλος εξωγενείς παράγοντες, όπως είναι η μη σωστή εφαρμογή των κανονισμών από τους διαιτητές, το υλικό του δαπέδου του αγωνιστικού χώρου, οι διαστάσεις του γηπέδου και το υπόδημα παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόκληση κακώσεων.

     Και επειδή «ΤΟ ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΕΙΝ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΤΟΥ ΘΕΡΑΠΕΥΕΙΝ», η πρόληψη εξοικονομεί χρήματα, ταλαιπωρία, πόνο, χρόνο και πολλά άλλα δεινά. Έτσι αυτή επικεντρώνεται στη χειροσφαίριση κυρίως:
• Στην προπόνηση και φυσική προετοιμασία
• Στις τεχνικές και τρόπους διαχείρισης της πρόληψης
• Στον εξοπλισμό και στις παροχές
• Στην ιατρική και μη ιατρική υποστήριξη

     Η βασική φυσική προετοιμασία θα πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής:
• Δομημένη καθημερινή προθέρμανση
• Βασική και προηγμένη τεχνική προπόνηση
• Νευρομυϊκή προπόνηση
     Οι τεχνικές και τρόποι διαχείρισης της πρόληψης θα πρέπει να περιλαμβάνουν τα εξής:
• Παρακολούθηση των κακώσεων
• Αύξηση της συνειδητοποίησης
• Προσαρμογή στο πλαίσιο εκπαίδευσης
• Μείωση των αγώνων/Αναθεώρηση
     O εξοπλισμός και οι παροχές θα πρέπει να περιλαμβάνουν τα εξής:
• Χρήση προστατευτικών δοντιών (μασέλα)
• Χρήση προστατευτικών μέσων για υποστήριξη ποδοκνημικής
     Η ιατρική και μη ιατρική υποστήριξη θα πρέπει να περιλμβάνει τα εξής:
• Προαγωνιστική εξέταση
• Εξακρίβωση της απόδοσης
     Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι θα πρέπει:
• Να υπάρχει πληροφόρηση
1. Να υπάρχει μια ανοικτή προς το κοινό προληπτική στρατηγική για κινδύνους και μέτρα πρόληψης των κακώσεων στην ομαδική χειροσφαίριση.
2. Να παρέχονται από την Ομοσπονδία ενημερωτικά φυλλάδια, ψηφιακό υλικό και ασκήσεις προς στους αθλητές που αφορούν στη γνώση και στην πρόληψη των κακώσεων.
• Να υπάρχει επιμόρφωση
1. Να ενσωματώνονται στα πτυχία των προπονητών μέσω επιμόρφωσης / εκπαίδευσης γνώσεις και στοιχεία που αφορούν στην πρόληψη κακώσεων.
2. Να καθοριστεί από την Ομοσπονδία κάθε χώρας συγκεκριμένο προσωπικό που θα έχει την ευθύνη του συγκεκριμένου ζητήματος, δηλαδή της ασφάλειας του αθλήματος και θα λειτουργεί ως επίσημος εκπρόσωπος της Ομοσπονδίας.

Εν κατακλείδι, τι έχουμε κάνει απ’ όλα αυτά ……..σχεδόν τίποτα. Η ευθύνη βαραίνει όλους…….Ομοσπονδία, παράγοντες, προπονητές, αθλητές, ανθρώπους του αθλήματος. Εμείς (η επιστημονική κοινότητα) από τη μεριά μας προσπαθούμε μέσα από τις δημοσιεύσεις μας σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά αλλά και μέσα από συνέδρια (με προφορικές και αναρτημένες ανακοινώσεις) να ευαισθητοποιήσουμε και να αφυπνίσουμε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για αυτό το θέμα. Το μόνο που μένει είναι να αναζητήσει κάποιος αυτήν την πληροφορία΄΄.


Δρ. Δημήτρης Χατζημανουήλ


Επίκουρος Καθηγητής
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού
Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού
Τομέας Αθλημάτων